Autogaz, polsko-włoska specjalność

Włoski rynek samochodowy jest drugim co do wielkości w Unii Europejskiej, po Niemcach, z liczbą zarejestrowanych samochodów osobowych przekraczającą 41 mln. Na dalszych miejscach plasują się Francja (39,5 mln), Hiszpania (26,7 mln) oraz Polska (22,3 mln). Włosi przodują natomiast w liczbie samochodów zarejestrowanych na 1000 mieszkańców (694), przy czym średni wiek auta osobowego wynosi na Płw. Apenińskim 12,8 lat – mniej, niż w Polsce (15,1) i całej Europie Środkowo-Wschodniej, ale nadal dużo na tle Europy Zachodniej. Duże nasycenie miast samochodami przyczynia się do problemu jakości powietrza, co jest problemem wspólnym dla Włoch i Polski. Według Europejskiej Agencji Środowiska, wśród 100 unijnych miast z najgorszą jakością powietrza 37 reprezentuje Włochy a 34 Polskę.

Według Eurostatu, we Włoszech w 2024 r. zarejestrowanych było 3,1 mln samochodów zasilanych autogazem, co stanowiło ok. 7,5% całej floty pojazdów i blisko połowę wszystkich aut zasilanych paliwami alternatywnymi (wliczając w to napędy hybrydowe). W tym samym okresie, jak pisaliśmy w Raporcie Rocznym, w Polsce według danych GUS liczba pojazdów na gaz sięgnęła 3,5 mln, a nowych instalacji gazowych zarejestrowano ok. 125 tys. sztuk.

Udział aut LPG we Włoszech w 2024 roku w rynku nowych samochodów przekroczył 9%, co oznacza, że udział autogazu we flocie samochodowej rośnie. Tendencja ta potwierdza pozytywny stosunek konsumentów do paliwa, które łączy w sobie korzyści dla środowiska z oszczędnością w użytkowaniu. Podobnie jak w Polsce, najpopularniejszymi markami samochodów zasilanych LPG były Renault i Dacia, przy czym wśród rejestracji dominowały modele Sandero, Duster oraz Captur.

Co odróżnia włoski rynek autogazowy od polskiego, to proporcje rejestracji nowych samochodów oraz konwersji. Polska jest największym w Europie rynkiem konwersji, czyli montażu instalacji autogazowych w samochodach benzynowych. Włochy są natomiast największym rynkiem dla nowych aut z fabrycznie montowaną instalacją LPG. Na Płw. Apenińskim instalacje fabryczne dominują od dekady, a w 2023 r. osiągnęły prawie 80% udziału w liczbie rejestracji. W ciągu 10 lat liczba konwersji spadła natomiast o76%, do ok. 40 tys. sztuk rocznie.

W Polsce proporcje są odwrotne: ok. 80% rejestracji instalacji LPG w Centralnej Ewidencji Pojazdów to samochody używane, które właściciele doposażyli w instalację gazową i zalegalizowali to poprzez urzędowe zgłoszenie konwersji. Nad Wisłą wokół produkcji systemów zasilania samochodów gazem przez ostatnie 25 lat powstała dynamiczna gałąź przemysłu, która z sukcesami rywalizuje na rynku światowym ze starszymi przedsiębiorstwami z Niderlandów i Włoch.

Bodźce rozwoju autogazu we Włoszech

Fundusz na rzecz ochrony środowiska w transporcie funkcjonował we Włoszech od 1998 r., wspierając rozwój niskoemisyjnej mobilności. Finansowano z niego m.in. dopłaty do konwersji pojazdu przy montażu instalacji gazowych, tak na autogaz, jak i na sprężony gaz ziemny (CNG). Wysokość dopłaty w przypadku autogazu wynosiła 350 EUR, przy czym była ona wypłacana bezpośrednio dla warsztatu za zrealizowaną usługę. Od 2007 r., po 10 latach od powołania funduszu, stawkę podniesiono: kierowca, który decydował się na konwersję, mógł skorzystać ze zniżki w wysokości 500 EUR przy montażu instalacji gazowej.

W latach 2009-10 Włochy wdrożyły dodatkowo program dotacji dla zakupu samochodów osobowych na autogaz oraz CNG. Głównym celem było przyspieszenie transformacji ekologicznej transportu – LPG oraz metan są ze względu bardziej czystymi paliwami, niż benzyna ze względu na skład paliwa. W eksploatacji charakteryzują się mniejszą emisją pyłów i innych zanieczyszczeń. Także z ekonomicznego punktu widzenia LPG było paliwem tańszym dla konsumentów, stąd program dopłat miał wymiar oszczędnościowy i spotkał się z dużym zainteresowaniem konsumentów.

Przy zakupie nowego auta oferowany był wówczas bonus w wysokości 1500-2000 EUR pod warunkiem zezłomowania starego samochodu. Był on realizowany w postaci upustu od ceny u dealera, do wyczerpania budżetu założonego na realizację programu (102 mln EUR w 2009 r. i mniejsze kwoty w kolejnych latach, odpowiednio ok. 11,5 mln EUR i 24,8 mln EUR).

Program okazał się być ogromnym sukcesem dla upowszechniania autogazu we Włoszech. W latach 2009-10 wymiana aut cieszyła się tak wielką popularnością, że wobec kosztów programu w 2011 r. środki zostały w całości przesunięte na program konwersji.  W 2009 r. sprzedano na Płw. Apenińskim 350 tysięcy nowych samochodów zasilanych LPG, a rok później ok. 270 tysięcy, co uczyniło Włochy największym rynkiem nowych aut LPG w Europie. Po 2010 r. sprzedaż nowych samochodów spadła, ale długofalowym efektem dotacji było utrwalenie popularności gazu jako paliwa transportowego także w kolejnych latach. Program stworzył trwałe zręby dla rynku autogazowego we Włoszech — przed 2009 r. udział aut LPG w nowych rejestracjach wynosił 2-3%, w okresie działania programu potroił się, a w kolejnych latach utrzymywał się na poziomie ok. 5%. W ocenie rządu włoskiego, w efekcie realizacji programu dopłat do LPG średnia emisja CO₂ nowych samochodów rejestrowanych we Włoszech spadła z 144,7 g/km w 2008 do 136,3 g/km w 2009, zbliżając się do celu unijnego i był to jeden z najlepszych wyników wśród państw członkowskich UE.

Po przejściowym kryzysie lat pandemicznych, sprzedaż nowych samochodów na LPG we Włoszech wzrosła ponownie do ok. 150 tys. sztuk rocznie. Największe znaczenie dla włoskich konsumentów mają kwestie kosztu – tak z perspektywy ceny paliwa, jak i możliwości korzystania ze zwolnień z ograniczeń ruchu drogowego, w szczególności dotyczących tzw. Stref Czystego Transportu. Pojazdy zasilane gazem zazwyczaj objęte są wyłączeniami od ograniczeń ruchu opartych na normach EURO. Wśród miast oferujących takie wyłączenia dla LPG są m.in. Bergamo, Florencja, Genua, Mediolan, Neapol, Wenecja (pod warunkiem, że samochód rzeczywiście korzysta w mieście z gazu) i wiele innych. W ostatnich latach liczne włoskie miasta przyjęły uchwały antysmogowe - zwykle dopuszczają one wjazd samochodów zasilanych gazem pod warunkiem dopuszczenia ich do ruchu.

Wobec spadku liczby konwersji na LPG samochodów używanych włoski rząd w latach 2024-2025 powtórnie zaoferował obywatelom program dotacyjny w celu obniżenia emisyjności istniejących flot samochodowych, tzw. Ecobonus – Retrofit. Ministerstwo przedsiębiorczości wdrożyło dofinansowanie w wysokości 400 EUR dla instalacji LPG w samochodach kategorii M1 spełniających normę EURO4 lub wyższą. Podobnie jak w przypadku instrumentu wdrażanego od 1998 r., dofinansowanie kierowane jest do warsztatu realizującego montaż. Nowy program traktowany jest jako instrument polityki przemysłowej, wspierający krajową branżę motoryzacyjną – w tym małe i średnie przedsiębiorstwa.

Prezentując program, minister Adolfo Urso powiedział:

Ten nowy plan zachęt dla sektora motoryzacyjnego opiera się na trzech filarach: odnowieniu floty samochodowej we Włoszech, jednej z najstarszych w Europie; wsparciu popytu osób o niższych dochodach; ożywieniu produkcji pojazdów we Włoszech. Podejście to opiera się na przekonaniu, że konieczna jest głęboka zmiana kursu w stosunku do poprzednich lat.

Rząd premier Meloni przyjął bardziej aktywną politykę przemysłową, niż jej poprzednicy, także zmierzając do ochrony interesów krajowego sektora motoryzacyjnego.

O polskim i włoskim rynku autogazowym podczas majowego Europejskiego Kongresu Gazu Płynnego mówili Paweł Baraniuk, wiceprezes AC SA, oraz Bartosz Kwiatkowski, dyrektor generalny POGP.

‍

Photo by Bianka Bécsi: https://www.pexels.com/photo/colorful-italian-street-with-cars-and-pedestrians-33579771/